Hồi sinh di sản Mỹ thuật Đông Dương: Nghệ sĩ Việt tự tin tạo bản sắc
Sự ra đời của Trường Mỹ thuật Đông Dương (L’Ecole des Beaux-Arts de L’Indochine) tại Hà Nội năm 1924 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử văn hóa và mỹ thuật Việt Nam. Là cơ sở đào tạo mỹ thuật chính quy đầu tiên, ngôi trường này không chỉ đặt nền móng cho sự phát triển mỹ thuật hiện đại mà còn giữ vững tinh hoa bản sắc dân tộc. Gần một thế kỷ sau, di sản của trường vẫn tiếp tục truyền cảm hứng, giúp các nghệ sĩ Việt Nam ngày nay kết hợp truyền thống với sáng tạo để tạo nên tiếng nói văn hóa riêng biệt.
Khởi nguồn mỹ thuật hiện đại Việt Nam
Victor Tardieu, một họa sĩ người Pháp và là hiệu trưởng đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương, đóng vai trò quan trọng trong việc khởi xướng làn sóng mỹ thuật mới tại Việt Nam. Đến Đông Dương năm 1921, Tardieu nhận thấy tiềm năng nghệ thuật lớn của người Việt nhưng cũng nhận ra sự thiếu hụt môi trường đào tạo bài bản. Cùng với người cộng sự tâm huyết Nam Sơn (Nguyễn Vạn Thọ), ông đã kiến nghị thành lập trường để nuôi dưỡng tài năng địa phương.
Đặc biệt, Hoàng đế Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn, cũng từng ghé thăm ngôi trường danh giá này. Ông không chỉ đánh giá cao những đóng góp của trường đối với nền mỹ thuật Việt Nam mà còn sưu tập một số lượng lớn tác phẩm, đặc biệt là các bức tranh sơn mài của Nguyễn Gia Trí. Sau này, những tác phẩm sơn mài quý giá ấy được treo tại Dinh Thự Đà Lạt, nơi Hoàng đế sinh sống, và hiện được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam như những báu vật quốc gia.
Thời kỳ vàng son của mỹ thuật Việt Nam
Thời kỳ Mỹ thuật Đông Dương được xem là giai đoạn rực rỡ nhất trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Trường đã đào tạo nên một thế hệ nghệ sĩ tài năng như Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Phan Chánh – những người đã kết hợp kỹ thuật phương Tây với tinh thần dân tộc để tạo ra các tác phẩm độc đáo. Đặc biệt, họa sĩ Nguyễn Gia Trí, với những bức sơn mài đặc sắc, đã đưa chất liệu này trở thành biểu tượng mỹ thuật Việt Nam.
Một nhân vật tiêu biểu khác là Phạm Lực, được mệnh danh là “Picasso của Việt Nam.” Họa sĩ này đã kế thừa tinh thần của Trường Mỹ thuật Đông Dương, hòa quyện giữa sự sáng tạo vượt thời đại và các giá trị truyền thống. Những bức tranh của ông, được ví như “vẽ bởi bàn tay Chúa,” không chỉ phản ánh chiều sâu nghệ thuật mà còn chứa đựng câu chuyện lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Gìn giữ di sản, truyền cảm hứng tương lai
Bên cạnh những nghệ sĩ nổi tiếng, các nhà nghiên cứu và doanh nhân như Tiến sĩ Phạm Hà, Chủ tịch LuxGroup, đang tiếp tục sứ mệnh bảo tồn và phát huy di sản Mỹ thuật Đông Dương. Với triết lý “gìn giữ quá khứ, tôn vinh hiện tại và truyền cảm hứng tương lai,” ông đã kể lại câu chuyện di sản qua nhiều dự án độc đáo, từ du lịch văn hóa đến nghệ thuật.
Tiến sĩ Phạm Hà không chỉ tích cực quảng bá nghệ thuật Việt Nam ra thế giới mà còn thúc đẩy việc bảo tồn các giá trị văn hóa qua những dự án như bộ sưu tập LuxArts Collection – nơi trưng bày các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, bao gồm tranh sơn mài, sơn dầu và các tác phẩm hiện đại. Đối với ông, di sản không chỉ là những gì để ngắm nhìn, mà còn là câu chuyện sống động truyền cảm hứng cho thế hệ tương lai.
Di sản sống mãi với thời gian
Những giá trị văn hóa và nghệ thuật mà Trường Mỹ thuật Đông Dương để lại vẫn tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ đến mỹ thuật Việt Nam đương đại. Trong buổi tọa đàm “Sự hồi sinh của nghệ thuật hiện đại ở Đông Dương” gần đây tại Hà Nội, các chuyên gia và hậu duệ của các nghệ sĩ thời kỳ Đông Dương đã tụ họp để bàn luận về tầm quan trọng của giai đoạn này. Sự kiện do bà Charlotte Aguttes-Reynier, Chủ tịch Hiệp hội Nghệ sĩ Châu Á tại Paris, chủ trì, là một dịp để tôn vinh tinh thần nhân văn và sáng tạo mà Victor Tardieu cùng các cộng sự đã xây dựng.
Chương mới của mỹ thuật Việt Nam
Ngày nay, các nghệ sĩ Việt Nam tiếp tục phát huy di sản Mỹ thuật Đông Dương, đồng thời sáng tạo để khẳng định bản sắc riêng trong bối cảnh toàn cầu hóa. Họ không ngừng thử nghiệm với nghệ thuật sắp đặt, chất liệu hỗn hợp và phong cách mới, tạo ra những tác phẩm vừa mang tính thời đại vừa đậm tinh thần dân tộc.
Từ những bức sơn mài huyền thoại của Nguyễn Gia Trí đến các tác phẩm đương đại của họa sĩ trẻ, hành trình của mỹ thuật Việt Nam là câu chuyện giao thoa hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Những di sản ấy không chỉ giúp nghệ thuật Việt tự tin vươn ra thế giới mà còn khẳng định một bản sắc độc đáo, trường tồn theo thời gian.
