Du lịch Quảng Ninh và những dịch chuyển chiến lược
Khi giá trị trải nghiệm, sự tự do lựa chọn và tính bền vững trở thành thước đo tăng trưởng
Phạm Hà – Chủ tịch kiêm CEO LuxGroup
Khi giá trị thay thế số lượng
Du lịch Quảng Ninh đang bước vào một giai đoạn chuyển dịch chiến lược quan trọng, trong đó giá trị trải nghiệm và tính bền vững dần trở thành thước đo thực chất của tăng trưởng. Sự chuyển dịch này không chỉ thể hiện qua số liệu doanh thu hay cơ cấu khách, mà sâu hơn, qua cách điểm đến nhìn nhận vai trò của du khách, doanh nghiệp và di sản trong hệ sinh thái du lịch.
Trong nhiều năm, tăng trưởng du lịch Quảng Ninh gắn liền với số lượng. Vịnh Hạ Long trở thành điểm đến “bắt buộc” trong hành trình Bắc Bộ, nhưng thời gian lưu trú ngắn, chi tiêu hạn chế, trải nghiệm bị chuẩn hóa theo tuyến. Giá trị kinh tế tạo ra trên mỗi lượt khách chưa tương xứng với tiềm năng của một di sản thiên nhiên thế giới.
Những năm gần đây, cấu trúc thị trường bắt đầu thay đổi rõ rệt. Năm 2024, Quảng Ninh đón khoảng 19 triệu lượt khách, trong đó hơn 3,5 triệu lượt là khách quốc tế, tổng doanh thu đạt trên 46.000 tỷ đồng. Năm 2025, doanh thu toàn tỉnh được dự báo tiệm cận 57.000–58.000 tỷ đồng. Quan trọng hơn, chất lượng dòng khách đang được cải thiện, với sự gia tăng của phân khúc trung và cao cấp.
Khách châu Âu, Bắc Mỹ và Úc có xu hướng lưu trú dài hơn, chi tiêu nhiều hơn và ưu tiên trải nghiệm riêng tư, cá nhân hóa, ít đông đúc. Khách Đông Bắc Á gia tăng ở các sản phẩm nghỉ dưỡng cao cấp, chăm sóc sức khỏe, du lịch trọn gói và trải nghiệm di sản. Mức chi tiêu bình quân đạt khoảng 2,75 triệu đồng/lượt, thời gian lưu trú trung bình kéo dài lên 2,7 ngày.
Điều này phản ánh một dịch chuyển chiến lược cốt lõi: Quảng Ninh đang chuyển từ tối đa hóa lượt khách sang tối ưu hóa giá trị trên mỗi lượt khách.
Đặt khách hàng làm trung tâm – thay đổi cách vận hành điểm đến
Tuy nhiên, để chiến lược “từ lượng sang chất” thực sự đi vào chiều sâu, Quảng Ninh cần một bước chuyển quan trọng hơn: đặt khách hàng làm trung tâm trong toàn bộ thiết kế trải nghiệm, thay vì đặt quy trình quản lý lên trước trải nghiệm.
Hiện nay, du khách vẫn phải đi theo các tuyến tham quan cứng nhắc. Khi đã trả chi phí cao, họ vẫn không được tự do lựa chọn hang động, bãi biển hay không gian phù hợp với sở thích cá nhân. Việc dồn khách vào một số điểm “bắt buộc” không chỉ gây quá tải, mà còn làm giảm giá trị trải nghiệm – đặc biệt với phân khúc cao cấp vốn tìm kiếm sự yên tĩnh và khác biệt.
Một chiến lược hợp lý hơn là mở linh hoạt các hang động, bãi biển theo cơ chế lựa chọn của khách, kiểm soát bằng hạn ngạch và dữ liệu thời gian thực thay vì tuyến cứng. Khi khách được lựa chọn, áp lực sẽ tự động phân tán, trải nghiệm được cá nhân hóa và di sản được bảo vệ tốt hơn.
Tương tự, việc liên kết nội vùng và liên vùng hiện vẫn mang nặng tư duy hành chính. Ví dụ, khách đi từ Hạ Long sang Gia Luận (Cát Bà) phải lên bờ, đổi phương tiện rồi lại xuống tàu khác để tiếp tục hành trình ngủ đêm. Quy trình này phá vỡ trải nghiệm liền mạch, gây mệt mỏi và hoàn toàn không phù hợp với du lịch cao cấp. Cần cho phép liên thông hành trình đường thủy, bảo đảm an toàn nhưng không hành chính hóa trải nghiệm.
Khi vịnh trở thành “thành phố nổi” – một nghịch lý trải nghiệm
Một nghịch lý khác đang tồn tại là việc bắt các tàu tập trung neo đậu qua đêm tại một khu vực cố định, tạo nên hiện tượng “thành phố nổi” với ánh sáng và tiếng ồn dày đặc. Trong khi đó, phần lớn du khách cao cấp đến Hạ Long để tìm kiếm sự tĩnh lặng, riêng tư và kết nối với thiên nhiên.
Quản lý neo đậu cần chuyển từ tư duy tập trung sang phân tán có kiểm soát, dựa trên sức chịu tải sinh thái và nhu cầu thực tế của khách. Không gian yên tĩnh chính là một phần giá trị mà du khách sẵn sàng trả tiền cao hơn.
Song song với đó, hạ tầng số cần được coi là một yếu tố của trải nghiệm cao cấp. Wifi phủ sóng toàn vịnh không chỉ phục vụ nhu cầu kết nối của du khách, mà còn nâng cao an toàn, điều phối và khả năng quản lý thông minh điểm đến.
Tôn trọng sự đa dạng – từ thiết kế tàu đến chuẩn an toàn
Một điểm quan trọng khác là thẩm mỹ và bản sắc của đội tàu. Việc áp đặt đồng loạt một kiểu tàu, một màu sơn, một hình thức không phù hợp với du lịch trải nghiệm cao cấp. Miễn đáp ứng tiêu chuẩn an toàn, môi trường và kỹ thuật, sự đa dạng về thiết kế, câu chuyện và phong cách sẽ làm giàu hình ảnh Vịnh Hạ Long, thay vì làm nó trở nên đơn điệu.
Về an toàn, cần phân loại tàu theo năng lực chịu sóng gió thay vì cấm đồng loạt. Thực tế hiện nay, tàu tiêu chuẩn cao, chịu sóng gió cấp 6 vẫn bị cấm như tàu cấp thấp chỉ vì gió Đông Bắc nhẹ. Điều này gây thất vọng lớn cho du khách quốc tế đã chi hàng nghìn USD để đến Hạ Long. Quản lý rủi ro cần dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật và dữ liệu thời tiết chính xác, không phải tư duy “cấm cho an toàn hành chính”.
Việc dự báo thời tiết cũng cần được nâng cấp, cung cấp thông tin chính xác và sớm ít nhất 24 giờ, giúp doanh nghiệp và du khách chủ động điều chỉnh kế hoạch, thay vì rơi vào thế bị động và mất niềm tin.
Dữ liệu, doanh nghiệp bản địa và chuẩn mực trải nghiệm
Quảng Ninh đang sở hữu lượng dữ liệu du lịch lớn từ vé tham quan, tàu thuyền, lưu trú, hàng không và cảng biển quốc tế. Tuy nhiên, dữ liệu hiện mới dừng ở thống kê. Trong bối cảnh du lịch cá nhân hóa, dữ liệu cần được coi là tài sản chiến lược, giúp hiểu rõ hành vi chi tiêu, nhu cầu trải nghiệm và xu hướng thị trường.
Cuối cùng, doanh nghiệp bản địa cần được đặt vào vai trò đồng kiến tạo điểm đến, không chỉ là đối tượng quản lý. Khi doanh nghiệp tham gia xây dựng chuẩn mực, sản phẩm và câu chuyện di sản, Quảng Ninh sẽ tránh được nguy cơ sao chép mô hình từ nơi khác và giữ được bản sắc riêng.
Kết luận
Du lịch Quảng Ninh đang đứng trước một bước ngoặt mang tính cấu trúc. Chuyển từ tăng trưởng số lượng sang tăng trưởng giá trị không chỉ là một lựa chọn chiến lược, mà là con đường tất yếu để bảo vệ di sản, nâng cao trải nghiệm và khẳng định vị thế quốc tế.
Khi khách hàng được đặt vào trung tâm, di sản trở thành trục chiến lược, doanh nghiệp là đối tác đồng hành, và quản lý dựa trên dữ liệu – chuẩn mực – trải nghiệm, Quảng Ninh hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu quốc gia về du lịch di sản chất lượng cao và phát triển bền vững.